De Summit Kerstspecial: vier kwaadaardige kerstmonsters en een hoogblonde ijsprinses.
Kerst staat weer voor de deur. Overal om je heen wordt het kerstgevoel opgeheerlijkt door stijlvolle decoraties, eindeloze afspeellijsten aan kerstklassiekers en natuurlijk de kortstondige haute cuisine van de lokale supermarkten. In kerstelfjes, vliegende rendieren en sneeuw op 25 december geloven we inmiddels al lang niet meer. Kerst draait om samen zijn, culinair genieten en elkaar verwennen met leuke cadeaus. Desondanks heeft onze kerstviering veel verbanden met het geloof, dan wel niet met mythen, sagen en heidense rituelen. In deze kerstspecial richten we ons voornamelijk op het heidense (bij)geloof en hebben we vier duistere kerstmonsters uitgelicht. En om de kerstsfeer toch wat aan te wakkeren sluiten we af met een mooi kerstverhaal uit Rusland.
De Yule Cat
De Yule Cat is een legende afkomstig uit IJsland, waar hij Jólakötturinn genoemd wordt. Tegenwoordig zijn katten een absolute hit op het internet en wordt menig mens blij bij het zien van een leuke pluizenbol die vreemde fratsen uithaalt. De Yule Cat daarentegen is helemaal geen leuke kat. Sterker nog, er werd gezegd dat hij diegenen die niet hard genoeg gewerkt hadden opat.
In IJsland was het de traditie dat wie zijn werk voor kerst afgemaakt had werd beloond met nieuwe kleding. Had je geen of te weinig kleding gekregen, dan werd je geofferd aan de kat en kwam de uitspraak “dressing the (Yule) Cat” aan bod. Foute boel dus!
Oorspronkelijk werd de legende van Jólakötturinn verspreid onder het boerenvolk. Door de werknemers bang te maken met dit verhaal, lukte het de boeren nog net om de laatste wolproductie van het jaar binnen te slepen. Kinderen werden eveneens bang gemaakt het verhaal van de Yule Cat. Zij werden aangespoord om altijd hard te werken, want luie kinderen vielen ten prooi aan deze angstaanjagende kat
Frau Perchta
In het hedonisme en de folklore kent Frau Perchta vele vormen. De meest gruwelijke is afkomstig van het Beierse en Oostenrijkse platteland, waar Frau Perchta verscheen tussen kerst en drie koningen. Zij ging daar de huizen binnen om straffen uit te delen aan zij die zich hadden misdragen. Met name kinderen en jonge werknemers werden het slachtoffer van Frau Perchta. Het contrast tussen haar zegen en kastijding was groot. Bij goed gedrag verscheen ze in de gedaante van een prachtige vrouw en werd je beloond met een zilveren munt. Bij slecht gedrag nam Frau Perchta de gedaante aan van een demonisch wezen en werd je in je slaap opengereten, trok ze je ingewanden eruit en vulde je levenloze lichaam met stro, stenen of vuilnis.
Het verhaal van Frau Perchta stamt af van dat van de legendarische Alpengodin der natuur. Het hele jaar lang zorgde zij voor de natuur en het landschap. Behalve rondom de kerstdagen, dan richtte zij zich tot de mens…
Krampus
Wellicht een van de meest bekende decemberduivels moet toch echt Krampus zijn. Rondom kerst dit jaar verschijnt er zelfs een horrorfilm over deze gehoornde demon in de bioscoop.
Krampus is zeer populair in met name Oostenrijk en is zogezegd de slechte broer van Sint Nicolaas. Hij verschijnt in de nacht van vijf op zes december om de stoute kinderen te straffen. Gewapend met kettingen en een roede gaat Krampus de hort op om mensen die zich hebben misdragen de stuipen op het lijf te jagen. Het zijn voornamelijk de stoute kinderen die te grazen genomen worden door Krampus. Eveneens als Zwarte Piet staat hij bekend om het meenemen van kinderen in een zak. Waar onze kinders naar het zonnige Spanje mogen, neemt Krampus ze mee naar het bos. Wat er daarna gebeurt, is een kwestie van speculeren.
Krampus heeft het uiterlijk van een demon en zijn naam is afgeleid van het Duitse ‘Krampen’ en dit betekent ‘klauw’. Volgens de Alpenfolklore is hij de zoon van Hel, heerser van de onderwereld (Noorse Mythologie). Krampus heeft duivel hoorns en bokkenboten en lijkt veel op de satyrs uit de Griekse Mythologie.
Op Krampusnacht gaat men verkleed naar buiten en struinen er diverse Krampussen over straat op zoek naar mensen om te straffen. Tegenwoordig gaat dit fenomeen gepaard met alcohol en wil het straffen nog weleens een fanatieke vorm aannemen. Vandaar dat diverse gemeenten maatregelen hebben ondernomen. Desondanks groeit het fenomeen Krampus aan populariteit en is het inmiddels overgewaaid naar andere landen. In Amerika bijvoorbeeld, is er een heuse serie aan strips over deze demon en worden er Krampus kerstfeesten georganiseerd. Fans van Krampus proberen daarmee de commerciële kerstviering grotendeels te omzeilen.
Hans Trapp
Rond de middeleeuwen kon je jezelf als kind zijnde maar beter niet slecht gedragen. Kwam Krampus of Frau Perchta niet voor je, dan was het wel Hans Trapp.
Trapp komt voornamelijk voor in kerstvieringen in de Franse regio’s Elzas en Lorraine. Daar komt hij samen met het Kerstkind (Christkindl) mee om de stoute kinderen discipline bij te brengen. Tijdens deze viering wordt de nadruk gelegd op het goede ( het licht van het Christkindl in donkere tijden) en het kwaad (Hans Trapp en zijn kwaadaardige personage). Trapp werd beschreven als een verschrikkelijk persoon, gekleed in een berenhuid en met een donker gezicht en een lange baard. Hij was gewapend met een ketting en een roede en stond bekend stoute kinderen te ontvoeren. Hij nam ze mee naar het bos waarna ze nooit meer terug gezien werden.
De legende vertelt dat Trapp echt heeft bestaan en dat hij een rijk, gierig en verschrikkelijk persoon was die de duivel aanbad. De Katholieke kerk verbande Trapp naar het bos waar hij zich vermomde als vogelverschrikker en zich voedde met kinderen. Het gerucht gaat zelfs dat Hans Trapp zou zijn gestorven door blikseminslag terwijl hij een kind verorberde. Een straf van god zelf…
Snegurochka
Om het lijstje wat op te vrolijken hebben we van Russische bodem Snegurochka, oftewel de sneeuwmaagd. Volgens de legende is zij de dochter van vader winter en de sneeuwkoningin. Snegurochka had een prachtig uiterlijk. Ze was gezegend met eeuwige jeugd en had een sneeuwwitte huid, heldere blauwe ogen, rode lippen en lang blond haar. Gekleed in een witte jurk en met een zilveren kroon op haar hoofd is ze een van de meest aantrekkelijke personages binnen de Russische cultuur en folklore. Snegurochka leefde diep in het bos en kon niet liefhebben. Ze was een kil persoon en voelde zich erg eenzaam. In een van de versies van de legende, nam moeder Lente het eeuwige leven van haar af en liet haar liefde voelen. Het vervolg was vrij voorspelbaar: Snegurochka werd verliefd en verliet het bos. Echter, zodra de zonnestralen op haar huid schenen, smolt ze en veranderde ze in een wolk.
In Rusland is Snegurochka altijd gezien als een hulpje van Vader Winter (Santa) en reed zij samen met hem op de arrenslee. Haar uiterlijk en vriendelijke glimlach gaf de mensen een warm en veilig gevoel. Nog steeds gaan veel Russische meisjes met nieuwjaar verkleed als Snegurochka en worden er diverse theaterstukken opgevoerd.
Demonen, kwaadaardige katten, vogelverschrikkers of een hoogblonde sneeuwprinses. Het is leuk om te zien waar men vroeger allemaal in geloofde. Desondanks komt het hameren op goed gedrag ook vandaag de dag terug in de kerstgedachte. Goed zijn voor elkaar en eventjes afstand proberen van alle ellende in de wereld; kerst is een tijd van geluk.
Aan deze gedachte houden wij ons graag vast en wij wensen iedereen dan ook twee heel gelukkige dagen.
Namens het hele Summit team,
Fijne Feestdagen!
Recente reacties