Van Kristkindl tot de kerstman: kerst is overal!

• door Nick
• 24 december 2014

Het Oostenrijkse ‘Frohe Weihnachten’ , het Franse ‘Joyeux Noël’ of het Italiaanse ‘Buon Natale’. Ongetwijfeld zal je het regelmatig horen wanneer je kiest om met kerst op wintersport naar de Alpen te gaan. Alleen hoe viert men kerst nu eigenlijk in Oostenrijk, Frankrijk en Italië? Summit Travel vond het tijd voor een kerstverhaal!

Te beginnen met Oostenrijk, waar veel waarde gehecht wordt aan het kerstfeest en voor veel Oostenrijkers is dit de leukste en meest sfeervolle tijd van het jaar. In het hele land zijn gezellige kerstmarkten te vinden met glühwein, würstel en kraampjes met lokale (kerst)lekkernijen. Afgelopen jaar heb ik zelf kerst mogen vieren bij een Oostenrijkse familie thuis en dit was natuurlijk een zeer bijzondere ervaring. Kerst staat voornamelijk in het teken van gezellig samen zijn en lekker eten. Dat laatste doen ze in Oostenrijk zeer uitgebreid, op kerstavond,1^e kerstdag en 2^e kerstdag. Ik vond het opvallend dat op beide kerstdagen rond de middag warm gegeten werd. Als Nederlander zijnde was dit namelijk best wel even wennen en zeker met  kerst! Op kerstavond wordt de kerkdienst bijgewoond en vooral in de kleinere dorpen is het de gewoonte om dit met de gehele familie te doen.

De legende van ‘das Kristkindl’

De Oostenrijkers wachten traditiegewijs op ‘Das Kristkindl’ om de cadeautjes te brengen. Das Kristkindl wordt van oudsher gezien als een soort incarnatie van Jezus (soms met engelenvleugels), die met kerst de cadeautjes brengt. In Oostenrijk heeft das Kristkindl vooral naam gekregen vanwege een legende uit Steyr. In 1695 leed een nachtwaker uit het stadje aan zware epilepsie. Hij kocht een beeldje van das Kristkindl, plaatste dit in een uitgeholde boom en bad regelmatig voor genezing. Wonderbaarlijk genoeg genas hij van de epilepsie en vervolgens kwamen mensen van heinde en verre om das Kristkindl te aanbidden en zo ook hen te genezen van kwalen. Tegenwoordig is Steyr nog steeds erg populair en komen mensen uit alle windstreken om bij de ‘Postamt’ hun verlanglijstje aan das Kristkindl te sturen.

Veel Oostenrijkers zijn er nog steeds heilig van overtuigd dat das Kristkindl de pakjes brengt. Daarentegen geloven steeds meer mensen dat de kerstman deze rol op zich neemt. Dit leidt soms tot hevige discussies, want velen zijn van mening dat das Kristkindl een stukje traditie is dat niet verloren mag gaan. Daarnaast is de kerstman natuurlijk maar een hype die is overgewaaid vanuit de Verenigde Staten…

(Kerst)dineren op z’n Frans

In Frankrijk viert men kerst niet overal hetzelfde en per regio (of familie) zijn er kleine verschillen. Desondanks is het voor de meeste Fransen traditie om op 24 december  de ‘messe de minuit’ bij te wonen, oftewel de kerkdienst om middernacht. Na afloop van de dienst is het tijd om te eten en wordt het nachtelijke feestmaal, de ‘Réveillon’, in gang gezet. De Fransen zijn dol op eten en deze maaltijd is dan ook zeer uitgebreid met vaak wel (tot) vier gangen. In enkele delen van Frankrijk serveert men 13 verschillende toetjes, die staan voor Jezus en zijn 12 apostelen. Gezinnen met jonge kinderen zullen in veel gevallen kiezen voor een kerstbrunch op 25 december, omdat het anders erg laat wordt. Opvallend is dat het in Frankrijk traditie is voor kinderen om met kerst hun schoen bij de haard te zetten, terwijl wij dit in Nederland natuurlijk met sinterklaas doen.  Ten slotte bestaat kerst in Frankrijk alleen uit kerstavond en 1^e kerstdag. Een 2^e kerstdag zoals wij die vieren, kennen de Fransen dan ook niet.

“De kerstman vergeet nooit zijn laars”

Babbo Natale, oftewel de kerstman is inmiddels al bijna niet meer weg te denken uit de Italiaanse cultuur. De Italianen hechten veel waarde aan kerst en het belang van het samen zijn met familie is er enorm groot. Een ander belangrijk onderdeel van kerst zijn natuurlijk de cadeautjes. In Italië is het normaal om flinke bedragen uit te geven aan kerstgeschenken die met name bestaan uit (luxe) sieraden. Voor de kinderen is het gebruikelijk om in plaats van een verlanglijstje, een brief aan de ouders te schrijven waarin ze vertellen hoeveel ze van hen houden.

Wie rond de kerstperiode in Italië is geweest, zal vast zijn opgevallen dat er in ieder dorp wel een kerststalletje te vinden is. In het Italiaans heten deze Presepio en het is een traditie die stamt uit ca. 1233 na Christus, toen men een kunstenaar vroeg om de geboorte van Christus uit te beelden. Sindsdien is het traditie in Italië om de figuurtjes zo gedetailleerd mogelijk uit te beelden. Daarnaast is er een onderlinge strijd ontstaan waarbij men concurreert voor de mooiste en het liefst ook de meest uitbundige kerststal.
Daarbij is de versiering van het dorp of stadje een kerstritueel waar de Italianen veel waarde aan hechten. Vele plaatsjes zijn ruimschoots versierd met kerstverlichting, met als overtreffende trap het stadje Gubbio. Hier wordt jaarlijks, met een 12 km lang snoer met lichtjes, de grootste kerstboom van Italië opgetuigd.

Een echte Italiaanse kersttraditie is het branden van de ‘ceppo’. Dit is een groot houtblok dat brandend gehouden moet worden van kerstavond tot nieuwjaarsdag. De gedachte hierachter is het uitdoven van alle negatieve gebeurtenissen van het jaar tot het begin van een nieuw jaar met nieuwe kansen.
Ten slotte zijn er de herders die uit de bergen komen om hun liederen te zingen en muziek te maken. Echter is dit een langzaam verdwijnend ritueel en zijn het tegenwoordig de kinderen die zingend langs de deuren gaan.

De Italiaanse ‘heks’

De term ‘heks’ mag echter niet gebruikt worden voor het omschrijven van ‘La Befana’. Deze oude vrouw vliegt in de nacht van 5 op 6 januari traditiegewijs rond op haar bezem om snoep en cadeautjes te brengen aan de kinderen. In Italië is dit een van de populairste feesten en het overtreft kerst. Menig kind hangt op deze avond de sok bij de haard en wie stout geweest is krijgt geen roe, maar een zak as. Veel kinderen zullen altijd wel een handje as of wat kolen vinden, want niemand kan een heel jaar lang braaf geweest zijn.
La Befana dateert uit lang vervlogen tijden en de Italianen kennen verschillende beweringen van waar ze nu eigenlijk vandaan komt. Een van deze beweringen is dat La Befana zorgt voor de versterking van de band tussen de familie en voorouders door middel van het geven van cadeautjes.

Waar sommige Nederlanders met sinterklaas verkleed gaan, doen de Italianen dit met La Befana. Voor veel mannen is 5 januari een uitgelezen dag om vrouwen te pesten met (soms wat flauwe) sms’jes:

“Alcuni consigli per stasera:
1. Copriti bene farà freddo
2. Occhio alla nebbia e al traffico aereo
3. Allaccia le cinture anche se sei su una scopa!!! Auguri”

“Nog wat tips voor vanavond:
1. Doe een sjaal om, het zal koud zijn
2. Pas op voor de mist en voor het vliegverkeer
3. Doe de gordel om ook al zit je op een bezem! Succes!”

(Italië.nl)

Namens Summit Travel hele fijne feestdagen toegewenst!